Belirsizlikler ve krizlerle dolu çalkantılı bir dünyanın ışığında Fas, ekonomisini vuran acımasız şoklardan etkilendi. Pandemiden kurtulduktan sonra ülke, Ukrayna çatışmasının sonuçlarından zarar gördü. Daha sonra enerji ve gıda krizi, tedarik zincirinde aksamalar ve enflasyonist gerilimlerin hızlanmasıyla sonuçlandı. Buna ek olarak, ülke geçtiğimiz ay yıkıcı bir depremle sarsıldı. Bu doğal afetin potansiyel olarak 10.7 milyar dolar ekonomik kayba yol açabileceği tahmin ediliyor.  Bu duruma karşılık olarak Fas merkez bankası ve hükümet, iç ekonomiyi rahatlatmak için ekonomi politikaları (mali ve parasal politikalar) başlattı.

Bu canlanmaya rağmen, hazine finansman koşulları bu bağlamda zordu Bretton Woods kurumları ülkenin mali zorluklarının üstesinden gelmesine yardımcı olmak için müdahale etti. Yine de Fas ekonomisini karakterize eden şey sağlam bankacılık sektörüdür. Merkez Bankası’nın politikaları ve düzenlemeleri sayesinde sektör likit kalmıştır.

Öte yandan Fas, Kral Altıncı Muhammed’in liderliğinde kendisini güvenilir bir ekonomik ve siyasi ortak olarak ortaya koymuştur. Bu da krallığın Mali Eylem Görev Gücü (FATF) ve Avrupa Birliği gri listelerinden çıkarılmasını, IMF tarafından verilen kredi hattını almasını ve bu ay IMF ve Dünya Bankası yıllık toplantılarına ev sahipliği yapmasını sağladı.

Fas, yerel makamlarının ve dünyanın en büyük finans kuruluşlarının şemsiyesi altında kendisini Kuzey Afrika ve Orta Doğu’da bölgesel bir lider olarak konumlandırıyor. Bu tür büyük etkinlik ve forumların düzenlenmesi, Fas ekonomisinin belirsizlik ve mutasyon dönemlerinde ne kadar dirençli olduğunu gösteriyor.

Dünya Bankası ve IMF’nin yıllık toplantıları Fas’ta, Marakeş’te: Küresel işbirliğine giden yeni bir yol

“Bu çok zor zamanda, Yıllık Toplantıların aynı zamanda uluslararası topluma, trajedi karşısında bir kez daha direnç gösteren Fas ve halkının yanında durma fırsatı sunduğuna inanıyoruz.“

Ortak açıklama: Dünya Bankası Başkanı Ajay Banga; Uluslararası Para Fonu (IMF) Genel Müdürü Kristalina Georgieva; ve Fas Krallığı Ekonomi ve Maliye Bakanı Nadia Fettah Alaoui.

Geçtiğimiz ay meydana gelen yıkıcı depremin ardından Fas, bu ay Marakeş’te dünyanın en güçlü finans kuruluşlarının (IMF ve Dünya Bankası grubu) yıllık toplantılarına ev sahipliği yaptı. Bu toplantılar 50 yıl aradan sonra ilk kez Arika kıtasına taşınıyor.

Fas’ın Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası ile geçmişi uzun bir sürece dayanıyor. Ülke 80’li yıllarda iç ve dış açıklar verdi. Hükümet bütçesi ve ödemeler dengesi kronik açık veriyordu. Bu durum 70’li yılların sonunda birbirini izleyen krizlerin sonucuydu; 1977’deki ikinci petrol krizi, 1979’da İran’daki devrim ve ABD başkanı Ronald Reagon’un neoliberal politikaları. Uluslararası ortamın kötüleşmesi Fas ekonomisini zayıflattı. Eylül 1983’te Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası’nın desteğiyle bir yapısal uyum programı başlatıldı.

Yapısal uyum programı Fas ekonomisine yeni bir soluk kazandırdı. Ancak sosyal planda, eğitim, sağlık ve altyapı koşulları açısından maliyeti ağır oldu. Dolayısıyla, bu programın uygulanması ülkeye ekonomik yönetişim açısından birçok ders getirdi. IMF Orta Doğu ve Orta Asya Departmanı Direktörü Jihad Azour, Yıllık Toplantılar ışığında yaptığı açıklamada, geçtiğimiz yıllar boyunca ve ekonomik çalkantılara rağmen Fas Merkez Bankası ve mali otoritelerin mali ve parasal durumu iyileştirmeyi ve bankacılık sektörünü güçlü tutmayı başardığını belirtti. Fas’ın daha güçlü ve kapsayıcı büyüme arayışı, toplantıların kendi topraklarında düzenlenmesini mümkün kılmıştır. Ayrıca Fas, Afrika, Avrupa ve Orta Doğu’ya açılan bir kapı konumundadır. Marakeş 2023 Yıllık Toplantıları, Fas’ın ekonomik reformlara ve istikrara olan güçlü bağlılığını takdir etmek ve ülkeyi parçalanan bir dünyada ticaret ve yatırım bağlantılarının nasıl kurulacağına dair bir örnek olarak tanıtmak için bir fırsat sunmaktadır.

Toplantılar aslında fiyat istikrarsızlığı, artan borç ve düşük ekonomik büyümenin engellediği bir dünyada küresel işbirliğini güçlendirmeyi amaçlıyor. İki finans kuruluşu ve Fas’ın ev sahipliğinin yanı sıra, küresel işbirliği için Marakeş ilkeleri açıklandı. Bu 4 ilke, çok taraflılığın gücünün herkesin yararına kullanılmasına yardımcı olacak geniş bir çerçeve sunmaktadır. Öte yandan aynı vesileyle Fas Ekonomi ve Maliye Bakanı Nadia Fettah başkanlığında 48 Afrikalı ekonomi bakanının katılımıyla “Marakeş deklarasyonu” kabul edildi. Tüm bakanlar daha adil ve Afrika’nın kalkınmasına daha elverişli bir küresel mali mimari çağrısında bulunmuştur. 

Burada sorulabilecek soru şudur: Fas’ta bu toplantının düzenlenmesini IMF’nin küresel güneyin temsilini iyileştirmek için attığı bir adım olarak değerlendirebilir miyiz? Aslında Bretton Woods kurumlarına yönelik temel eleştirilerden biri, kredi almaya daha uygun olan yoksul ülkelerin yeterince temsil edilmediği yönetişim yapılarındaki siyasi güç dengesizlikleridir. Fas’taki yıllık toplantılar küresel güneyin, özellikle de Afrika ülkelerinin sesini duyurma fırsatı verdi.