Rusya’nın Ukrayna’yı işgale başlamasından sonra Bulgaristan’ın Ukrayna’yı gerçekten destekleyip desteklemediği konusu fazlaca tartışılmıştı. Fakat son gelişmeler Bulgaristan’ın Ukrayna yanlısı duruşunun gerçek olduğunu ispatladı ve bu durum Avrupa yanlısı Bulgarları oldukça memnun etmiş görünüyor.

Bulgaristan ve Rusya Çarlık dönemine dek uzanan derin ilişkilere sahip olduğu için Ukrayna Savaşı süresince iki ateş arasında kaldı. Bir tarafa tarihi dostu ve eski müttefiki, diğer tarafta ise Batılı müttefiklerince desteklenen ve işgale uğrayan bir ülke. Bu ikili durum Bulgar halkı arasında ve Bulgaristan siyasetinde büyük bir bölünmeye sebep oldu. Halihazırda görevde olan Bulgar hükümeti Ukrayna’yı desteklemek isterken Bulgar Sosyalist Partisi’nin başını çektiği Rus yanlısı politikacılar ise Rusya’yı desteklemek istedi.

Fakat Bulgar halkı arasındaki bölünmüşlük, politik konjonktürdeki bölünmeden çok daha derin. Genç ve yaşlı jenerasyonlar, şehirli ve köylü nüfus gibi sosyolojik bölünmüşlükler bu durumu etkileyen asıl unsurlar. Tahmin edilebileceği üzere genç ve şehirli nüfus Ukrayna’yı desteklerken yaşlı ve köylü nüfus daha çok Rusya’yı desteklemek istiyor. Bu temel düşünce farkını anlayabilmek içinse ülkenin yakın tarihini incelemek gerekiyor.

Demokrasiye geçmeden önce Bulgar ekonomisi çoğunlukla Sovyetler Birliği tarafından destekleniyor ve Varşova Paktı ülkeleri arasında yapılan ticaretten besleniyordu. Sovyetler Birliği’nin çöküşü Bulgar ekonomisinin yönünü tamamen değiştirdi ve Bulgarları kendi ayakları üzerinde durmaya zorladı (Kahve, 2022). Bu zorlu süreç en sonunda bir ekonomik krize sebep oldu ve bu krizin çözülmesi yıllar aldı. Yaşlı Bulgar nüfus komünist dönemi ve bu dönemdeki stabil politik ve ekonomik süreci—hayat kalitesi çok daha düşük olsa da—deneyimlediği için o dönemleri tekrar yaşama isteği ile Rus desteğini her zaman istediler.

2000’lerde ekonomi düzelmiş ve hayat kalitesi yükselmiş olduğu halde yaşlı nüfus halen büyük oranda aynı fikirlere sahip. Fakat genç Bulgar jenerasyonu ise Avrupa yanlısı fikirlerle ve batı temelli sistemlerle yetiştiği için eski nesillere kıyasla tamamen zıt görüşlere sahip. Rus yanlılarına dönecek olursak, komünist dönemin kalıntıları da halen Rusya’yı desteklemeye devam ediyor. Eski komünist yöneticiler tarafından kurulmuş olan (Kahve, 2022) Bulgar Sosyalist Partisi (BSP) de Rus tarafını desteklemeye devam ediyor. Eskisine kıyasla çok daha az oy alıyor olsalar da “Biz Değişime Devam Ediyoruz” isimli merkezci hareketle yaptıkları koalisyon ve bu koalisyonun 2021 Parlamento Seçimlerinde kazanması sonrasında Bulgar dış politikasında ciddi oranda söz sahibi oldular. Çoğunlukla merkezcilerden oluşan Bulgar hükümeti Ukrayna’yı desteklemeye başladıktan sonra koalisyondan ayrılma tehdidinde bulundular ve Ukrayna’ya olan desteğin çekilip Rus tarafına verilmesini, aksi halde hükümeti düşüreceklerini belirttiler (Todorov, 2022). Fakat Bulgaristan Başbakanı ve Bulgar hükümeti Ukrayna’ya olan desteğini iyice arttırdı ve hatta Ukrayna ordusunun hasarlı ekipmanlarını BSP’nin telkinlerine rağmen onarmayı teklif etti (Todorov, 2022). Koalisyonun Avrupa yanlısı ortakları bu girişimi desteklemiş olsa da bu girişim BSP tarafını iyice sinirlendirdi ve bu olay sonrası Bulgaristan siyaseti tamamen bölünmüş oldu.

Tansiyon yükselmekte iken Avrupa ülkelerine sürpriz bir haber ulaştı. En büyük Rus gazı ihracatçısı Gazprom, Bulgaristan dahil olmak üzere Avrupa ülkelerine gaz ihracatını kestiğini duyurdu. Enerji ihtiyaçlarını çoğunlukla Rus gazı ile gideren Bulgaristan, siyasi krize ek olarak şimdi de bir enerji krizi ile uğraşmak zorunda kaldı. Başka gaz ihracatçıları bulmak için çalışmalarını hızlandırdı ve kış ayları geçmiş olduğu için enerji talebi düştü. Bu sebeple enerji krizi toparlanabilir bir durumda olup Bulgar ekonomisini pek etkilemediği halde Bulgaristan siyasetinde büyük çalkantılara sebep oldu. Bu olay aslında Rusya’nın Bulgaristan’ı diğer Avrupa ülkelerinden farklı görmediğini ispatlıyordu. Tarihi ilişkilerini göz önünde bulunduracak olursak, Bulgarlar bu kararı bir ihanet olarak görmeye başladı. Bu olay sonrasında BSP ve diğer Rus yanlısı taraflar kendi aralarında bölünmeye başladı ve Bulgar hükümeti Ukrayna’ya olan desteğini daha da arttırdı. Her ne kadar başından beri Bulgar halkının çoğunluğu Ukrayna’yı desteklemiş olsa da bu oran gaz kesintisi ve Rusya’nın Ukrayna’daki ilerleyişinin yavaşlaması sonrasında daha da arttı.

 Bulgaristan’ın Ukrayna Savaşı’ndaki duruşu hakkındaki şüpheler gün geçtikçe azaldı ve Bulgaristan’ın Rusya ile sahip olduğu tarihi ilişkileri bir kenara bırakarak kendisini Avrupa Birliği yanında konumlandırdığı iyice netleşti. Ayrıca Rus-Bulgar ilişkilerindeki bu radikal değişiklik Bulgar hükümetini Avrupa yanlısı genç neslin gözünde daha da yükseltti. Bu durum genel Bulgar politikalarına da yansıması bekleniyor çünkü Bulgar halkının geneli Ukrayna yanlısı olduğu için Ukrayna yanlısı partiler ve politikacılar daha popüler olurken, yaşlı ve Rus yanlısı politikacılar gözden iyice düşecek. Özetlemek gerekirse, Bulgaristan’ın Ukrayna’yı tamamen desteklediği ve Soğuk Savaş dönemini düşünürsek dış politikasını tamamen değiştirdiği çok açık.

Mert Kahve

Kaynakça

Todorov, Svetoslav (2022),  POLAND, BULGARIA, DEFIANT AFTER RUSSIA CUTS

OFF GAS SUPPLY, BalkanInsight, https://balkaninsight.com/2022/04/27/poland-bulgaria-defiant-after-russia-cuts-off-gas-supply/

Todorov, Svetoslav (2022),  Bulgarian Socialists Threaten PM Petkov Over Support for

Ukraine, BalkanInsight, https://balkaninsight.com/2022/04/29/bulgarian-socialists-threaten-pm-petkov-over-support-for-ukraine/

Todorov, Svetoslav (2022),  Bulgaria to Repair Ukraine’s Military Equipment, Despite

Internal Tensions, BalkanInsight, https://balkaninsight.com/2022/05/04/bulgaria-to-repair-ukraines-military-equipment-despite-internal-tensions/