Beklentiler ve Sorunlar

Brezilya kritik 2022 seçimleri tarihte önemli bir olaya işaret ediyordu çünkü Brezilya demokrasisinin geleceği seçmenlerin elinde olduğu için tehlikede olan çok şey vardı. Brezilya halkı zor bir kararla karşı karşıya kaldığı durum oldukça zordu aslında; Brezilya’ya özgürlükçü olmayan bir yolda rehberlik edecek bir cumhurbaşkanına oy vermek veya en büyük yolsuzluk skandalından hüküm giymiş ve suçlanmış bir cumhurbaşkanına oy vermek. Başkan Jair Bolsonaro, demokratik bir cumhurbaşkanı rolünü üstlenmesine rağmen, temsili demokrasinin özünü bünyesinde barındıran demokratik bir kurum olan parlamentonun rolünü ve etkinliğini doğrudan sorgulamış ve bu kurumlara duyduğu güvensizliği açık bir şekilde belli etmiştir. Aynı zamanda, Parlamentonun Brezilya halkının çıkarlarını onları baltalayacak kadar temsil etmede etkisiz olduğunu da iddia ettiğini belirtelim. Bunlarla beraber Brezilya halkını; parlamento ve Brezilya Yüksek Mahkemesi de dahil olmak üzere demokratik kurumlara askeri müdahale çağrısında bulunmak gibi anti-demokratik hareketleri destekledi ve demokratik kurumları sürekli olarak baltaladı.

(Photo by Andressa Anholete/Getty Images)

Bolsonaro’nun Brezilya’daki demokratik kurumları dağıtma girişimleriyle, V-DEM 2021 küresel demokrasi durumu raporuna bakıldığında, Brezilya’nın demokratik bir gerileme yaşadığı açık. Brezilya demokrasisinin kırılgan, genç ve popülist taktikler altında sağlamlaşmadığını belirtmek önemlidir. Bolsonaro’nun demokratik kurumların işlevselliğini tehdit etmesi ve bir askeri diktatörlüğü romantikleştirerek bir rejim değişikliğini teşvik etmesiyle demokrasinin kurtuluşu da büyük tehlike altındaydı. Öte yandan, eski cumhurbaşkanı Lula’nın seçilmesi, “araba yıkama operasyonu” sırasında yozlaşmış politikacılara karşı kontrol ve denge oluşturma çabalarını baltalıyor. Devlete karşı yolsuzluğa bulaşan politikacıların müreffeh bir siyasi kariyer sürdürmeye devam edebilecekleri konusunda net bir mesaj gönderiyor, ancak bu net mesaj aynı zamanda demokrasinin şeffaflık ilkesinin de baltalandığı anlamına geliyor.

Lula

Sonuçlar

30 Ekim 2022’de Brezilya’da yapılan genel seçimlerde Lula oyların %50,9’unu alarak galip geldi. Bolsonaro, oyların yüzde 49,1’ini aldı ve ikinci dönem başkanlık hakkını yitirmiş oldu. Ancak Lula’nın zaferinin sınırları çok da geniş değil. Başka bir deyişle, Bolsonaro’nun seçim sahtekarlığı nedeniyle 2022 seçimlerinin sonuçlarını kabul etmemesi olası. Oysa Brezilya halkı pragmatik davranmayı seçti. Lula demokrasiyi baltalıyor olsa da, Bolsonaro demokrasinin tüm temelini tehdit ediyor. Ne yazık ki Brezilya halkı, halkın haklarına hizmet etmeyi ve hukukun üstünlüğünü en yüksek düzeyde tutmayı taahhüt eden bir başkan yerine (ki böyle bir aday hiç yoktu), Brezilya demokrasisine en az zarar verecek bir cumhurbaşkanı seçecek konuma getirildi.

Bolsonaro

Brezilya’nın Başkan Lula ile geleceği

Popülizmin 2018’den bu yana Brezilya siyasetinde etkin bir taktik olarak kullanılmasıyla, yarışın rekabetçi doğasının yarattığı baskı altında, popülizmin Brezilya siyasetini tamamen şekillendirme ve öne çıkması büyük ölçüde arttı. Seçimlerin ardından, Sao Paulo’da gazetecilere yaptığı bir konuşmada Başkan Lula, Brezilya’da belirgin bir sol-sağ ayrımına yol açan iktidar yarışının ardından ülkeyi yeniden birleştirme sözü versede, Lula’nın dönüşü, onun destekçilerinin çoğunun hayal ettiği bir fantezi olan 2000’lere dönüşü getireceğini düşünmüyorum. Brezilya’daki siyasi kültür 2000’li yıllara kıyasla çok daha parçalı ve kutuplaşmış durumda. Kampanyası sırasında Lula, sosyal programları, kamu hizmetlerini, polis vahşetini ve çevreyi çevreleyen çatışmaların üstesinden gelmekle meşgul olan bir barış destekçisi imajı inşa etti. Ancak, siyasi kampanyalar genellikle idealizm ve boş vaatler üzerine kuruludur. Lula’nın sözlerini yerine getirme yeteneği eleştirel olarak sorgulanmalı. Adının bir yolsuzluk skandalı ve etkisiz popülist söylemiyle bağlantılı olması nedeniyle, Lula’nın cazibesi ve karizması artık ilerici ve yapısal değişimi zorlamak için yeterli değil. Brezilya parlamentosuna sağ hakim; bu nedenle, Lula’nın ilerici politikalarını ilerletmek büyük bir zorluk teşkil edecektir. Oyların %49,1’ini alan Bolsonaro, hâlâ Lula’nın politikalarına karşı çıkmaktan çekinmeyen ve aile değerlerine ve gerçek Hıristiyanlığa olan güçlü bağlılıklarıyla yaklaşımını radikalleştiren birçok sadık destekçiye sahip. Bolsonaro’nun popülist yaklaşımının etkisi altında, askeri müdahale talep eden destekçileri Brezilya demokrasisi için ciddi bir tehdit olmaya devam ediyor. Bu nedenle, iktidar yarışı nedeniyle bölünmüş olan ulusun birleştirilmesinin, Lula’nın görev süresi boyunca karşılaşacağı en önemli ve kritik zorluk olduğu sonucuna varılabilir.

Rowa Kordi

Lisans öğrencisi-Koç Üniversitesi & Erasmus University

---

Cardoso, P. (2022). Military involvement in political disputes as a factor of institutional instability in Brazil. Brasiliana: Journal for Brazilian Studies, 10(2), 29–46. https://doi.org/10.25160/bjbs/10.2.3 

Cryst, E., Thiel, D., Lotufo, J. B., & Gallagher, S. (2021, November 11). Brazil election scene setter. FSI. 

Pampillón , R. R. P. L., & Lima , L. (2021, November 3). Brazil: Will Bolsonaro win the 2022elections? IE Insights. 

Tavares, A. (2021). Democracy, populism, and political identity: A brief essay of the actual political context in Brazil and threats to the Brazilian 2022 elections . Brazilian Journal of Development, 7(8), 76375–76388. https://doi.org/10.34117/bjdv7n8-046